Program – Bölüm 4 : Devlet

BÖLÜM 4
DEVLET

1. ANAYASA
2. YARGI
3. YASAMA
4. YÜRÜTME
5. YEREL YÖNETİMLER

ANAYASA
DEMOKRATİK SOL PARTİ, geçmişe dönük değil, geleceğe yönelik bir anayasa hazırlayacaktır. Geçmişteki deneyimler ve aksaklıklar da göz önünde tutularak, demokratik bir devlet ve toplum yapısı öngören ve demokratik hakları ve özgürlükleri genişletirken, toplumun güvenliğini ve esenliğini de gözeten bir Anayasa oluşturulacaktır.
Anayasada, demokrasiyle gelişmenin ve etkili yönetimin gerekleri bağdaştırılacaktır.

Hazırlanan Anayasayla, yurttaşların önündeki seçenekler daraltılmayacak, çoğaltılacaktır.

Anayasada hakça gelişmenin yolu açık tutulacaktır.

Çağdaş katılımcı ve çoğulcu demokrasinin gereklerine uygun bir felsefe temeline dayandırılacak olan Anayasayla;

İnsanlar devlet için değil, devlet insanlar için var olacaktır.

Ulus, onu oluşturan bireylerin toplamından üstün bir soyut kavramı gibi değil, tüm yurttaşların ortak kimliği, gücü ve kıvancı olarak değerlendirilecektir.

Devlet, kişilerin hakların ve özgürlüklerini devralmayacak; kişi haklarının ve özgürlüklerinin birbirini engellemeksizin kullanımını gözetmekle görevli olacaktır.

İktidar, kişi haklarını ve özgürlüklerini sınırlamayacak; kişi haklarıyla ve özgürlükleriyle iktidar sınırlanacaktır.

İktidarın sınırlanmasında ulus adına görev üstlenen kurumlar, iktidara bağımlı olmayacaklardır. Yargı organlarının bağımsızlığı etkili güvencelere dayandırılacaktır.

Kişilerin dokunulmaz hakları ve özgürlükleri bulunacaktır. Temel hakların ve özgürlüklerin hiçbir koşul altında kullanılamaz veya güç kullanılır duruma getirilememesi güvence altına alınacaktır.

Hiçbir makama sınırsız veya denetimsiz yetki tanınmayacaktır.

Halkın yönetime örgün ve etkin katılımı sağlanacaktır ve toplumsal örgütlerin dayanışması ve işbirliği serbest olacaktır.

DEMOKRATİK SOL PARTİ’nin, halkla birlikte oluşturacağı Anayasada, “halk” kavramı, toplumbilimin, sosyal devletin, demokrasinin ve Atatürk halkçılığının gereği olan yerini alacaktır. DEMOKRATİK SOL PARTİ, Anayasa hazırlığını, her aşamasında, toplumun tartışmasına ve katkısına açık tutacaktır.
YARGI

DEMOKRATİK SOL anlayış açısından, adalet, yalnız devletin temeli değil, hakların ve özgürlüklerin de güvencesidir; ve iktidarın demokratik hukuk devleri kurallarına göre sınırlandırılmasında önemli bir etkendir.

Bu işlevleri yerine getirebilmeleri için, yargı organlarının bağımsızlığı kesin güvenceye kavuşturulacak ve hiçbir koşul altında sınırlandırılmayacaktır.

Hiçbir kurul, makam veya kişi, yargı denetiminin dışında veya üstünde tutulmayacaktır.

Sorgulamanın, her aşamada, insanlık onuruna saygılı biçimde ve demokratik hukuk devleti kuralları içinde yapılması, bağımsız yargı organlarının güvencesi altına alınacaktır.

Savunma hakkı geliştirilecektir.

Gözaltı süresi kısaltılacaktır.

Tutukluluk süresi sınırlanarak, yargılamanın uzamasının fiili cezaya dönüşmesi önlenecektir.

Cezalar arasındaki dengesizlikler giderilecek ve genellikle cezalar çağdaş uygar ülkelerdeki ölçütlere uygun düzeylere indirilecektir.

Ölüm cezası kaldırılacaktır.

İnfaz sisteminin eğitici ve suçluları topluma kazandırıcı bir nitelik edinmesi sağlanacaktır.

Hak aramak kolaylaştırılacak ve ucuzlatılacaktır.

YASAMA

Yasama çalışmalarında demokratik katılım, demokrasiye gerçeklik kazandırmanın önemli kurallarından biridir.

Yasama çalışmalarının başarısı, çabuk yasa çıkarmakla değil, olabildiğince geniş bir kamuoyunca benimsenip desteklenen kalıcı ve geçerli yasalar çıkarmakla ölçülür.

Kamuoyu katılımı olmaksızın, dar bir çerçevede oluşturulan ve parlamento çoğunluğuna dayanılarak çıkarılan yasaların sakıncaları, yürürlüğe girişlerinden sonra görülür ve o aşamadan sonra sakıncaların giderilmesi güçleşir. Sağlıklı yaklaşım, yasaları, tasarı bile değil de, henüz taslak durumundayken, kamuoyunun tartışmasına sunmak ve sakıncalı veya geçersiz yönlerini önceden görerek gidermektir.

Yasama organında ortaya çıkabilecek tıkanıklar nedeniyle yasama çalışmalarının sürüncemede kalması ne kadar sakıncalı ise, kamuoyunun açık tartışmasına ve katkısına sunulmadan çabuk yasa çıkarmak da en az o kadar sakıncalıdır.

DEMOKRATİK SOL PARTİ, yasaların çabuk çıkmasından çok, toplumca benimsenir nitelikte çıkmasını gözetir. Bunu sağlamak üzere:

Yasalar, tasarıya dönüştürülmeden ve yasama organına sunulmadan önce, kamuoyunun açık değerlendirmesine ve tartışmasına sunulacaktır.

İlgili bütün toplum kesimlerinin, demokratik yöntemlerle, görüşleri alınacaktır.

Parlamento çoğunluğundan önce, toplumun desteği aranacaktır.

Bakanlar Kurulunun yasa gücünde kararname çıkarma yetkisi kaldırılacaktır.

Öte yandan, yasalar üzerinde Anayasa Mahkemesinin denetim olanakları genişletecek ve toplumsal örgütlerin de Anayasa mahkemesine başvurma olanağı sağlanacaktır.

Büyük Millet Meclisinin yasama ve denetleme işlevlerini verimli ve etkili biçimde yerine getirmesini sağlamaya çalışırken, öncelikle, milletvekilinin kişiliğini ve özgürlüğünü korumak ve çalışmasını kolaylaştırmak gerekir.

Milletvekilinin kişiliği ve özgürlüğü ile parti disiplininin gerekleri sağlıklı bir denge içinde gözetilmelidir.

Milletvekilinin partisinden ayrılmasını ve başka bir partiye geçmesini güçleştirici kurallarsa böyle bir sağlıklı denge kurulmasını olanaksız kılmaktadır. Bu tür kurallar, milletvekilini, demokrasiyle bağdaşmayacak ölçüde, parti yönetiminin boyunduruğu altına sokabilir ve parti içi demokrasiyi yıkabilir.

Çok partili siyasal yaşamın sarsıntı geçirdiği ve siyasal eğilimlerin henüz yerli yerine oturmadığı bir ülkede bu tür kuralların sakıncası büsbütün artar. Özellikle böyle bir ülkede, değişik hatta karşıt eğilimlerin, bir parti içinde bir araya gelme olasılığı vardır. Bu eğilimlerden biri parti içinde egemen duruma gelirse, o eğilimi içine sindiremeyen bir milletvekilini aynı partide kalmaya zorlamak, ne siyasal tutarlılıkla, ne demokrasiyle, ne de milletvekilinin kişiliği ve özgürlüğü ile bağdaşır.

DEMOKRATİK SOL PARTİ, milletvekillerinin bu tür baskılardan ve zorlamalardan kurtarılmaları ve kendi siyasal eğilimlerine göre parti seçme özgürlüğüne kavuşmaları için uğraş verecektir. Bu yalnız milletvekilinin kişiliği ve özgürlüğü bakımından değil, parti içi demokrasinin ve uzlaşmanın sağlanması bakımından da gereklidir.

Milletvekillerinin çalışmalarını kolaylaştırmak ve verimlerini artırmak için de, DEMOKRATİK SOL PARTİ, parlamentoda, yeterli uzman ve sekreterya kadrolarının milletvekillerine hizmet sunması gereğine inanmaktadır

 

YÜRÜTME

DEMOKRATİK SOL PARTİ, kamu yönetiminde demokrasinin gereklerini etkin yönetimin gerekleriyle bağdaştıracaktır. Kamu yönetiminin iktidar değişikliklerinden etkilenmesini önleyerek, sürekliliğini, istikrarını ve yansızlığını sağlayacaktır.

Bunların gerçekleştirilebilmesi için:

Yürütme yetkisinin kullanımında Bakanlar Kurulunun ağırlığı, sorumluluğu ile orantılı olarak artırılmalıdır.

Bakanlar Kurulu üzerinde ve genel olarak yürütme üzerinde, yasama ve yargı organlarının denetimi etkili kılınmalıdır.

Bu denetim olağanüstü halde ve sıkıyönetimde de geçerli olmalıdır

Bakanlar Kurulunun anayasa ve yasalar çerçevesinde alacağı kararları uygulamakla yükümlü olan kamu yönetimi, bu yükümlülüğü yerine getirirken, Devlete ve yurttaşlara karşı temel görevlerinin sorumluluğunu kendi başına taşımalı; baskılara, kayırmalara ve yasadışı karışımlara karşı korunmalıdır.

Her Hükümet, siyasal kararların kamu yönetimine aktarılmasında ve bu kararlarla ilgili uygulamaların gözetiminde etkisi bulunan sınırlı sayıdaki belirli kamu görevlerine, o görevleri üstlenme hakkını edinmiş kimseler arasında, uygun gördüklerini serbestçe atayabilmelidir; ancak bunun dışında atamalara ve genel olarak kamu görevlilerinin özlük haklarına karışamamalıdır; bunlar, kamu yönetiminin nesnel kurullarına göre kendiliğinden yürümelidir.

Kamu görevlilerinin yetkileriyle ve güvenceleriyle birlikte sorumlulukları da artırılmalıdır. Bunun yanı sıra, sorumluluğun yaygınlaşıp dağılması ve belirsizleşmesi önlenmelidir. Bu amaçla, kamu yönetimine ilişkin Bakanlar Kurulu kararlarının konuları da sınırlandırılmalıdır.

Kamu görevlileri, yalnız yaptıklarından değil, ihmallerinden de sorumlu tutulmalıdır.

Bu yönde düzenlemeler gerçekleştirilirken, aynı zamanda,

• Kamu yönetimi merkeziyetçilikten kurtarılacaktır ve yurttaşların sorunlarının veya yerel sorunların yerinde çözülmesi güvence altına alınacaktır.
• Kamu yönetimi üzerinde etkili bir halk denetimi kurulacaktır.
• Demokratik bir süreç içinde kamu görevlilerinin, halkın, yönetim ve işletmecilik uzmanlarının görüşleri alınarak, kamu yönetimde çalışma koşullarını, iş akışını ve topluma hizmeti sürekli iyileştirmeye çaba gösterilecektir.

Kamu görevlilerine gerek bu amaçla, gerek kendi haklarını koruyabilme ve geliştirebilme amacıyla örgütlenme hakkı sağlanacaktır.

Kamu yöneticiliği çekici duruma getirilecektir; nitelikli uzmanların ve teknisyenlerin yurda dengeli dağılımı ve, özellikle geri kalmış yörelerde, toplum kalkınmasına etkin katkıda bulunmaları bir düzene bağlanacaktır.

Bazı duyarlı görevlerden emekliye ayrılan kamu görevlilerinin, belirli bir süre, özel sektörde görev üstlenmeleri önlenecektir. Bu sınırlama kapsamına girecek olan kamu görevlilerine emeklilikte özel olanaklar sağlanacaktır.

 

YEREL YÖNETİMLER

DEMOKRATİK SOL PARTİ, yerel yönetimleri, demokrasiyi temelden güçlendirmenin ve demokratik halk katılımıyla gelişmeyi hızlandırıp yaygınlaştırmanın en verimli aracı olarak değerlendirecektir.

Bu amaçla:

Yerel yönetim çalışmalarına halkın sürekli ve tekin katılımını, köylerden ve mahallelerden başlayarak, bir düzene bağlayacaktır.

Yerel yönetimlerin halka sürekli iletişim içinde bulunmasını gözetecektir.

Yerel yönetimlerin, halk dayanışmasıyla, ekonomik kalkınmaya, genel anlamda gelişmeye ve yerel planlamaya öncülük etmesini, ve genel planlama çalışmalarına etkin katılımını sağlayacaktır.

Yerel yönetimler üzerinden merkez yönetiminin vesayetini kaldıracaktır. Yerel yönetimlerin, belli kurallar içinde ve demokratik denetim altında, yetkilerini, bağımsız çalışma ve kaynak oluşturma olanaklarını büyük ölçüde genişletecektir.

Köykentler için ekonomik işlevi ağırlık taşıyan bir yerel yönetim biçimi oluşturacaktır.

Yerel yönetimler arasında, makine parklarının ve teknik olanakların tam kapasiteyle değerlendirilmesini sağlayıcı bir işbirliği ve dayanışma düzeni geliştirilecektir.

Düzensiz kentleşmeyi ve sağlıksız toprak kullanımını önlemek üzere, belediye sınırları dışındaki yöreler de, fiziki planlama bakımından, ilgili kamu kuruluşları ile belediyelerin ortak denetimi altına alınacaktır.